Hoe duurzaam is biomassa?

Verbranden van hout- en plantenresten om energie op te wekken voelt voor veel mensen lang niet zo duurzaam als energie uit zon, wind en water. Toch is biomassa wereldwijd de belangrijkste duurzame energiebron. Alle wereldwijde studies over de aanpak van het klimaatprobleem concluderen dat biomassa nodig is om de temperatuurstijging te beperken tot een veilig niveau. Zonder de inzet van biomassa is het simpelweg niet mogelijk om de temperatuurstijging op aarde te beperken tot 1,5 graad. Toch is er ook kritiek op het gebruik van biomassa.

Wat is biomassa?

Met biomassa wordt al het organische materiaal bedoeld aan de oppervlakte van de aarde. Bijvoorbeeld hout en planten(resten). Uit biomassa kan energie worden gehaald.

In Nederland worden bijvoorbeeld:

• Houtkorrels ingezet als vervanger van kolen in elektriciteitscentrales
• Biobrandstoffen bijgemengd in de transportsector
• Reststromen uit de voedselindustrie en dierlijke mest vergist om biogas te produceren
• Hout in de industrie en de gebouwde omgeving gebruikt als warmtebron

Waarom is biomassa een duurzame energiebron?

Het mooie van biomassa is dat bomen en planten tijdens hun leven CO₂ uit de lucht opnemen. Bij verbranding van biomassa komt net zoveel CO₂ vrij als eerder is opgenomen. Daardoor komt er geen extra CO₂ vrij in de lucht, zoals wel het geval is bij fossiele brandstoffen.

Waarom is er kritiek op biomassa?

Er zijn ook zorgen over biomassa; is het wel duurzaam, is er wel voldoende biomassa en landbouwgrond beschikbaar en hoeveel CO₂-reductie wordt er eigenlijk mee bereikt? Allemaal terechte vragen. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de toename van energie uit biomassa bijvoorbeeld ontbossing veroorzaakt. De inzet van biomassa moet samen gaan met behoud van biodiversiteit, bodemkwaliteit en natuurlijke kringlopen en mag niet leiden tot sociale misstanden en ondermijning van inheemse culturen.

Om op dit gebied verder te komen is het belangrijk om praktisch aan de slag te gaan met het gebruik van biomassa mét heel goede criteria op al die zorgpunten. Op die manier worden de mogelijkheden en de beperkingen van biomassa echt zichtbaar.

Voor de inzet van biomassa bij elektriciteitsopwekking worden al duurzaamheidscriteria ingezet, al zijn ook daar nog steeds vragen. Zo is er is discussie over de snelheid waarmee nieuw productiebos wordt aangeplant (en of de groei van nieuwe bomen het verbranden bijhoudt) en is het soms moeilijk te achterhalen van welk hout zaagsel precies komt en of dat dus helemaal duurzaam is.

Dus: wel of geen biomassa gebruiken?

Voor de wetenschap is het duidelijk dat het niet mogelijk is om de opwarming van de wereldwijde temperatuur te beperken tot 1,5 graden, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs, zonder de inzet van biomassa. HIER vindt dat er zeker in de opwek van stroom al behoorlijk zorgvuldig gekeken wordt naar de duurzaamheid en de sociale kant van de herkomst van de biomassa, al moeten we dit verder door ontwikkelen. Daarom kiezen we ervoor om elektriciteitsopwekking uit biomassa als echt groene stroom mee te nemen in de Groene stroom checker. We kunnen gewoonweg niet zonder, dus laten we er dan op een goede manier wél gebruik van maken. In de checker staat overigens duidelijk aangegeven of een groene stroomproduct met zon, wind of biomassa of een combinatie daarvan wordt opgewekt.

Onze directeur Sible Schöne schreef ook deze opinie over het vlottrekken van het debat over biomassa:

Wil je meer lezen over de maatregelen die nodig zijn om de doelstellingen van Parijs te halen, lees dan ook deze brief die Sible Schöne samen met drie andere klimaatexperts aan minister Wiebes schreef.