Thuisbatterijen: zijn ze de investering waard?

Voorlopig blijven thuisbatterijen een product voor mensen die het technisch interessant vinden, en huishoudens met veel zonnepanelen, een warmtepomp of een elektrische auto. In de toekomst wordt het ook mogelijk dat de accu van een elektrische auto als thuisbatterij wordt gebruikt. 

Weer een andere mogelijkheid is dat buurtbatterijen interessant worden, al is dat in de praktijk nog een stuk ingewikkelder.

Een thuisbatterij staat niet bovenaan de lijst van duurzame maatregelen. Goede isolatie en zuinige apparaten zijn een betere investering, omdat ze financieel meer voordeel opleveren. Als je al behoorlijk duurzaam bent, zonnepanelen hebt en een elektrische auto of een warmtepomp, is het te overwegen.

Nee, dat gaat niet lukken. Ook met een thuisbatterij heb je nog steeds een aansluiting op het elektriciteitsnet nodig. In de winter wekken je zonnepanelen namelijk te weinig stroom op om de batterij vol te laden. En in de zomer wekken je zonnepanelen meer op dan een thuisbatterij kan opslaan. Om dat overschot te kunnen verkopen, heb je een aansluiting op het net nodig.

Wel helpt een batterij om een groter deel van je stroomverbruik te dekken met eigen zonnestroom. Zonder batterij is dat gemiddeld 30%. Met een batterij kun je dat verhogen naar mogelijk 60%. 

Zie ook: Zelfvoorzienend wonen: wat is nodig voor een eigen energievoorziening? 

Ja het is al mogelijk. Er zijn al diverse batterijen op de markt. Voor een indruk van het aanbod en prijzen kun je kijken op solarmagazine.nl of het kennisdocument thuisbatterijen van CE Delft.

Wij raden het af om een thuisbatterij te kopen die in het stopcontact kan, omdat het niet brandveilig is. Een thuisbatterij hoort aangesloten te zijn op de meterkast, veilig en aangesloten door een vakbekwame installateur.

Dit wordt in de toekomst een reële mogelijkheid als je een auto koopt die bidirectioneel kan laden. Je hebt de batterij al beschikbaar, dus het aanschafkosten- en milieuargument geldt in jouw geval niet. Je woonsituatie moet wel aan een paar voorwaarden voldoen om de autobatterij voor de stroomvoorziening in huis te kunnen gebruiken:

1. Je elektrische auto én laadpaal moeten bidirectioneel kunnen laden. Dat betekent dat je twee kanten op kunt laden: stroom vanuit het stopcontact naar je auto, en andersom van je auto naar het stopcontact. Helaas zijn er nog maar weinig automodellen en laadpalen die dit kunnen. Maar dat zal snel veranderen.
2. Je moet de auto thuis kunnen laden. Via een eigen laadpaal, of via een kabel vanuit huis over de stoep naar de auto (als dat is toegestaan in jouw gemeente).

Nee, zonder zonnepanelen loont een thuisbatterij niet.

Net als veel andere apparaten hebben thuisbatterijen ook een negatief effect op het milieu en klimaat. Lithium-ionbatterijen zijn de standaard voor thuisbatterijen. De grondstoffen die daarvoor nodig zijn (onder andere nikkel, koper, mangaan en kobalt) worden gewonnen in mijnen.

Het opgraven en de verwerking tot batterijen kost energie en dat zorgt voor CO2-uitstoot. Daarnaast leidt het tot vervuiling van lucht, water en bodem.

Bovendien zijn sommige grondstoffen schaars, wat tot conflicten kan leiden, of zijn ze door geopolitieke uitdagingen lastig te verkrijgen. Recycling zal daarom steeds belangrijker worden.

Zie ook het Kennisdocument thuisbatterijen van CE Delft

Het positieve effect van thuisbatterijen op de krapte op het elektriciteitsnet is heel beperkt. Sterker nog: mogelijk werken ze averechts.

Doordat we steeds meer elektriciteit verbruiken en in de wijk opwekken, krijgt het elektriciteitsnet het steeds lastiger. De kabels kunnen de enorme hoeveelheid stroom niet meer altijd aan. Hierdoor ontstaat stroomfile (ook wel ‘netcongestie’). Een groeiend probleem en een grote uitdaging voor de netbeheerders.

Op zonnige momenten helpen thuisbatterijen een klein beetje. Opgewekte zonnestroom gaat dan niet het net op, maar wordt opgeslagen. Dit effect is echter maar klein. Een thuisbatterij zit namelijk al snel vol en de rest van de stroom moet dan alsnog het net op, tegelijk met de stroom van alle andere zonnepanelen in de wijk.

Daarnaast kunnen thuisbatterijen de drukte mogelijk ook verergeren. Bijvoorbeeld als het hard waait op zee en de stroomprijs heel laag wordt door alle windenergie. Dan is er een stimulans om veel stroom te verbruiken en kan de thuisbatterij zo zijn ingesteld dat hij ook gaat opladen. De batterij verhoogt dan juist de drukte op het net.

In andere landen worden thuisbatterijen al vaak gecombineerd met zonnepanelen. Duitsland is daarin koploper. Daar is geen salderingsregeling. Ook is de terugleververgoeding er vrij laag, terwijl de prijs van stroom kopen via een energieleverancier wél hoog is. Bovendien hebben veel Duitsers een thuisbatterij kunnen kopen met subsidie van de overheid. De som om de terugverdientijd te berekenen, is daar dus anders dan in Nederland.

Soms is er landelijk een overschot aan groene stroom, bijvoorbeeld omdat de zon overal schijnt. Er zijn dynamische energiecontracten waarmee je die stroom dan erg goedkoop kunt kopen. Je betaalt dan energiebelasting aan je energieleverancier.

Deze stroom kun je ook terugleveren aan het net op het moment dat er juist een tekort aan groene stroom is. Je krijgt dan een vergoeding voor de stroom die je teruglevert, maar je krijgt geen energiebelasting terug. De teruggeleverde stroom wordt vervolgens weer door je energieleverancier aan iemand anders verkocht. Je energieleverancier moet dan weer energiebelasting rekenen, terwijl er geen extra stroom is opgewekt. Oftewel: er wordt over dezelfde opgewekte stroom twee keer energiebelasting betaald.

Het Rijk heeft onderzocht of dit voorkomen kan worden, maar vond tot dusver nog geen oplossing. Het is namelijk nu nog niet goed te meten welke stroom precies waarvandaan komt. En het zou erg duur worden om dit zowel technisch als administratief mogelijk te maken.

De kans op brand bij een thuisbatterij is zeer klein, maar de impact kan groot zijn. Het is daarom belangrijk de thuisbatterij op een veilige plek te plaatsen. Het is belangrijk dit te bespreken met je installateur.