Wat is CO₂-opslag en waarom helpt het tegen klimaatverandering?

Een manier om de hoeveelheid van broeikasgassen als CO₂ in de atmosfeer tegen te gaan, is het weer uit de lucht halen. Dat kan door deze gassen op te slaan, bijvoorbeeld in bomen en bossen, diep onder de grond of in de oceaan. Zo wordt er minder CO₂ in de atmosfeer vastgehouden en warmt de aarde minder snel op. CO₂-opslag helpt dus om de gevolgen van klimaatverandering te beperken.

Een natuurlijk proces

CO₂-opslag is ook een natuurlijk proces. Voordat mensen CO₂ begonnen toe te voegen aan de atmosfeer door het verbranden van fossiele brandstoffen, was er een balans tussen de uitstoot en opslag van CO₂. Planten en bomen slaan CO₂ op en stoten zuurstof uit. Dieren, waaronder ook mensen, zetten het zuurstof weer om in CO₂ als we ademen. Door deze balans, die de natuurlijke koolstofkringloop wordt genoemd, bleef al die jaren de concentratie in de atmosfeer stabiel. Door onze CO₂ uitstoot te verhogen, hebben we de natuurlijke kringloop doorbroken. Dat is de oorzaak van de verandering in het klimaat.

CO₂ opslaan in de bodem

Het voorkomen van uitstoot blijft de beste strategie om klimaatverandering tegen te gaan, maar opslag kan ook helpen. Dat kan bijvoorbeeld door het planten van extra bossen (herbebossing), of het voorkomen van ontbossing. Een nieuwe techniek die men wil gebruiken is het vangen van CO₂ en het opslaan in de bodem (ofwel Carbon Capture and Storage of CCS). Bijvoorbeeld in oude gasvelden.

Volgens het klimaatpanel IPCC heeft het opslaan van CO₂ de potentie om 10 tot 55 procent van de hoeveelheid CO₂ die we tot het jaar 2100 uitstoten, er weer uit te halen. Op dit moment gebeurt het nog op beperkte schaal. Het IEA (Internationale Energie Agentschap) verwacht dat in 2050 ongeveer 15% van alle uitstoot (6 Gton) wordt afgevangen en opgeslagen.

Tussenoplossing

Er is voldoende opslagcapaciteit om dit een paar honderd jaar vol te houden, maar het opslaan van CO wordt vooral gezien als tussenoplossing voor de komende 50 tot 60 jaar. Dit komt omdat het uitstoot vrij snel sterk verminderen. Over 50 jaar zal er minder uitstoot zijn door nieuwe ontwikkelingen en het zoveel mogelijk vervangen van fossiele brandstoffen voor hernieuwbare energie.

Hoe doen we dat in Nederland?

In Nederland stimuleert het kabinet de opslag van CO₂ in lege gasvelden onder de Noordzee. Hierbij wordt CO₂ eerst afgevangen van de industrie, en vervolgens permanent kilometers diep onder de grond onder de zee opgeslagen. De reden hiervoor is dat het lastig is om de Nederlandse industrie snel volledig te verduurzamen via bijvoorbeeld elektriciteit en waterstof.

Het eerste grote project is het Porthosproject waarbij CO₂ vanuit de Rotterdamse industrie in een leeg gasveld onder de Noordzee wordt opgeslagen. Dit project zal ongeveer 2,5 megaton CO₂ per jaar opslaan, bijna 2% van de uitstoot van Nederland. Het project gaat naar verwachting in 2026 van start.