Samen met je buren van het gas af gaan biedt veel voordelen. Daarom wordt op diverse plekken in Nederland flink geëxperimenteerd met mini-warmtenetten. Hoe begin je? En welke lessen zijn er uit de pilots te trekken?
Voor de Participatiecoalitie, een samenwerking tussen HIER, Buurkracht, Energie Samen, LSA bewoners en de Natuur en Milieufederaties, was dit aanleiding om het onderwerp verder uit te diepen. Zij organiseerden een reeks online sessies, waarin techniek, samenwerken en praktijkvoorbeelden centraal stonden. In dit artikel lees je de belangrijkste inzichten en uitkomsten.
Helemaal van het gas af is een uitdaging. De energietransitie vraagt om slimme oplossingen. Een voorbeeld van zo’n slimme oplossing is een mini-warmtenet. Het is een techniek waarbij je met een klein groepje huizen samen gebruikmaakt van één duurzame warmtebron. Deze duurzame bron kan bijvoorbeeld aquathermie of bodemenergie zijn. De woningen worden dan niet meer verwarmd met aardgas, maar met warmte die afkomstig is uit water of de grond vlakbij je eigen huis.
Een mini-warmtenet is snel te realiseren, minder complex en kan binnen een jaar operationeel zijn. De kleinere schaal maakt het eenvoudiger om draagvlak te creëren en de techniek toe te passen. Voor een burenproject is het aan te raden om met niet meer dan 10 woningen aan de slag te gaan. Een niet te grote groep buren zorgt ervoor dat de onderlinge afstemming makkelijker is. Daarnaast is het gezamenlijk eigendom bij een mini-warmtenet met minder dan 10 aansluitingen gemakkelijker te regelen, de zogenaamde mandeligheid. Bovendien: door het gezamenlijk op te pakken, kun je ook in de kosten delen. Bij meer dan 10 aansluitingen zijn er meer regels en wordt mandeligheid onhandig.
Hoewel een mini-warmtenet de nodige voorbereiding vraagt, heeft de techniek zich inmiddels ruimschoots bewezen. Let op, wel bij nieuwbouw. De inpassing in een bestaande woonomgeving is relatief nieuw. En dat brengt technische en sociale uitdagingen met zich mee.
Daarnaast vraagt het vergunningtraject vaak om zorgvuldig uitzoekwerk. Goed nieuws: als een mini-warmtenet vakkundig wordt ontworpen en aangelegd, ontstaan er geen risico’s voor de bodemkwaliteit of voor de ecologie van het omliggende water.
Wil je weten of jouw woning geschikt is voor een mini-warmtenet? Doe dan de 50-graden-test. Wordt je huis nog steeds comfortabel warm wanneer je de cv-ketel instelt op 50 °C, dan kun je in principe zonder extra isolatie overstappen. Kijk daarnaast goed naar jouw omgeving: is er water in de buurt? Een kleine slootje of vijver van nog geen vijftig centimeter diep kan al voldoende zijn. De pilots in Utrecht en Zuid Holland laten zien dat je met gedeelde bodemlussen of een klein ringnet op bodemenergie ook succesvol aan de slag kunt. In het geval van bodemenergie is het slim om uit te zoeken welke regels jouw gemeente hanteert voor het boren in de ondergrond.
Wil je verder uitzoeken of een mini-warmtenet iets voor jou is? Dan biedt het stappenplan hulp bij het zetten van de eerste verkennende stappen.
Want de techniek is er al. “Soms het is zelfs zo simpel als een veredelde tuinslang aanleggen”, vertelde één van de experts tijdens het webinar over bodemenergie. De echte uitdaging zit in de uitvoering. Hoe krijg je de buren mee? Welke installateur durft het traject aan? En werkt de gemeente ook een beetje mee?
In het derde webinar staat een praktisch stappenplan centraal dat laat zien hoe je dit het beste aanpakt.
In de online sessies zijn verschillende praktijkvoorbeelden toegelicht. In Soest worden bijvoorbeeld drie woningen verwarmd met water uit de sloot. Een vergelijkbaar systeem, maar dan een paar maten groter, voorziet in België een heel kasteel van voldoende warmte. Het project in Nagele, dat in het eerste webinar werd besproken, kampt helaas met bouwtechnische problemen. Gelukkig blijft de warmtelevering aan de aangesloten huishoudens gewoon gegarandeerd.
Op verschillende plekken in Nederland lopen momenteel pilotprojecten met mini-warmtenetten, onder andere in Zuid-Holland, Utrecht en Overijssel. De lessen uit deze pilots worden in de eerste helft van 2026 beschikbaar gesteld; denk aan ontwerptekeningen, modelovereenkomsten en voorbeelden van governance-structuren. Houd hiervoor de website van de Participatiecoalitie in de gaten.
Je kunt alledrie de online sessies terugkijken.
De webinarreeks werd georganiseerd door de Participatiecoalitie: een samenwerking tussen HIER, Buurkracht, Energie Samen, LSA bewoners en de Natuur en Milieufederaties. Het webinar over het stappenplan voor mini-warmtenetten is tot stand gekomen in samenwerking met de Klimaatweek.
Fossielvrij, betaalbaar en volledig in handen van het bewonerscollectief: KetelhuisWG is gestart met de aanleg van een buurtwarmtenet op het WG-terrein in Amsterdam. Hoe en met wie heeft ze dat
De ervaring wijst uit dat betrokkenheid van bewoners essentieel is voor het realiseren van een warmtenet. Deze en nog meer maatschappelijke kanten van een coöperatief warmtenet brengt HIER in beeld in
Ontvang tips, artikelen, nieuws en meer! Geef hieronder aan welk thema je voorkeur heeft.