Sociaal & lokaal: opwekproject Zonnestroom
Iedereen moet kunnen profiteren van de energietransitie, vindt ZutphenEnergie. Daarom wil de coöperatie met zonnepark Zonnestroom helpen lokale energiearmoede aan te pakken.
Zonnestroom Zutphen is opgezet om mensen die geen eigen dak hebben of niet in zonnepanelen kunnen investeren, te helpen bij het verduurzamen van hun energievoorziening. Willem van Stockum, (mede-)oprichter van ZutphenEnergie (ZE), vertelt over het opwekproject.
“ZutphenEnergie ziet zichzelf als de aanjager van de energietransitie in Zutphen.”, begint hij. Met verschillende initiatieven, waaronder energiecoaching, advies en het leveren van energie, is de coöperatie al vijftien jaar actief. Een van de grote initiatieven is het zonnepark Zonnestroom, dat ZE samen met een partner, Sunvest, ontwikkelde als postcoderoos-project. ZE biedt haar klanten de mogelijkheid om niet alleen energie af te nemen, maar ook deel te nemen aan initiatieven zoals Zonnestroom, waardoor ze bijdragen aan de verduurzaming van de regio. Het zonnepark levert lokaal opgewekte stroom met korting aan haar leden.
Huurders bereiken
In Zutphen is bijna de helft van de woningen in de sector sociale huur. Deze doelgroep heeft vaak geen eigen dak en heeft ook moeite om te investeren in duurzame energie. Zonnestroom richt zich daarom specifiek op mensen in de sociale huursector, zodat ook zij kunnen meeprofiteren van de energietransitie.
De coöperatie bood leden een korting van vijf cent per kilowattuur als motivatie. Toch kostte het nog best wat moeite deze huurders te overtuigen. Van Stockum: “Veel mensen in deze doelgroep vinden overstappen op een nieuwe energieleverancier een grote drempel. Er waren ook twijfels over de geloofwaardigheid van de vijf cent korting. We hebben van alles bedacht deze achterdocht weg te nemen, zelfs ontmoetingen bij de lift in de gebouwen met drankjes en hapjes.” Zo heeft de coöperatie ongeveer honderd mensen uit de doelgroep van sociale huurders weten te bereiken, die ook lid zijn geworden, maar de verwachte grote instroom bleef uit.
Zonnestroom maakt gebruik van de Postcoderoosregeling, oftewel de Regeling Verlaagd Tarief. Dit is een financieringsmogelijkheid voor mensen uit hetzelfde gebied die géén eigen dak hebben, en samen zonne-energie willen opwekken. Om mee te doen, word je lid van een coöperatie. Zo kun je namelijk profiteren van het belastingvoordeel, zonder zelf het project uit te voeren. De opgewekte elektriciteit van het project wordt verkocht aan een energiebedrijf en je eigen energieleverancier verrekent voor jou het jaarlijkse belastingvoordeel. Sinds april 2021 is de Postcoderoosregeling vervangen door de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking. Deze regeling maakt geen gebruik meer van het belastingvoordeel.
Prijsberekening
De opbrengst uit het zonnepark Zonnestroom komt uit twee bronnen: de stroomprijs en de teruggaaf van de energiebelasting, die de coöperatie herverdeelt. Dit leverde aanvankelijk stabiliteit en financiële ruimte op voor de coöperatie, legt Van Stockum uit. Zonnestroom heeft zich bewezen als een belangrijke bron van hernieuwbare energie, maar zonneparken ondervinden steeds meer druk door dalende stroomprijzen. De fluctuaties in de energiemarkt maken het moeilijk om een eerlijke prijs te krijgen voor de opgewekte stroom, wat de haalbaarheid van projecten bedreigt. Dit staat de groei van de sector op lange termijn in de weg.
Een oplossing kan liggen in het Local4Local-model, waarbij lokaal opgewekte zonnestroom direct aan consumenten wordt geleverd. Dit zorgt voor een eerlijke prijs voor zowel de consument als het zonnepark. Zonnestroom Zutphen onderzoekt samen met ZutphenEnergie hoe dit model lokaal kan worden toegepast, zodat de energietransitie wordt versneld en een stabieler, duurzamer energieplatform ontstaat.
Financieringstip
Om het project mogelijk te maken, heeft ZE aangeklopt bij de gemeente Zutphen. En met succes. “Elke gemeente heeft een treasury-statuut,” legt Van Stockum uit. Dat is het kader voor het beheersen van en het toezicht houden op de financiële geldstromen. “In Zutphen is dat statuut uiteindelijk aangepast door de gemeenteraad omdat de transitie als maatschappelijk doel is geformuleerd.” Zo heeft de coöperatie een aantrekkelijke lening met een lage rente van één procent kunnen krijgen. Als tip voor andere gemeente heeft hij daarom: “Kijk of ook bij jouw gemeente het treasury-statuut aangepast kan worden.”
Van Stockum geeft aan dat het proces met de gemeente relatief snel is verlopen, vooral doordat ZE rechtstreeks met de wethouder onderhandelde en die steun kreeg. “Als de wethouder zegt dat het moet gebeuren, gaat het snel.”
Lessen voor de toekomst
Hoewel slechts een klein deel van de leden daadwerkelijk uit de doelgroep komt waarvoor het park bedoeld was, beschouwt Van Stockum het project niet als een mislukking. Het heeft waardevolle lessen opgeleverd over hoe je dergelijke projecten in de toekomst beter kunt aanpakken. “Het is belangrijk dat de benadering van de coöperatie aansluit bij wat de huurders denken en nodig hebben.”
ZutphenEnergie onderzoekt voor toekomstige projecten andere mogelijkheden om deze doelgroep beter te bereiken. Zoals energiecoaching, huis-aan-huis-acties, en door bewoners in de wijk direct bij de projecten te betrekken. Van Stockum: “We blijven zoeken naar nieuwe manieren om de energietransitie toegankelijker te maken voor alle bewoners.”
Dit artikel werd geschreven op basis van de sessie 'Sociale innovatie opwekprojecten: twee voorbeelden uitgelicht' tijdens HIER opgewekt op 11 maart 2025.
