HIER kennisbank
Is jouw organisatie al CO2-bewust?
De HIER kennisbank ondersteunt en inspireert op weg naar een toekomstbestendige organisatie.
Verduurzamen zonder hiërarchie? Rebel Group laat zien hoe je dat doet
Medewerkers meenemen bij het verduurzamen van je organisatie kan een behoorlijke uitdaging zijn. Vaak wordt verduurzaming aangestuurd vanuit een team of medewerker die zich specifiek met dit onderwerp bezighoudt. Maar hoe doe je dit in een horizontale organisatie zonder hiërarchie en afdelingen? Rebel Group laat zien hoe ze met 20 teams doelgericht en op innovatieve wijze werken aan CO2-reductie.
Het doel van Rebel, een advies- en onderzoeksbureau gespecialiseerd in publiek-private samenwerkingen, is helder: met elk project een positieve verandering teweeg brengen. Duurzame impact is een van de belangrijkste kernwaarden van het van oorsprong Rotterdamse bedrijf, zegt Wouter de Waart. “Dit kan bijvoorbeeld door de bouw van een nieuwe school, brug of weg, maar ook door het opzetten van een circulaire afvalketen of het aanleggen van een warmtenet. Bij elk project houden we rekening met de impact op het milieu en klimaat, onder andere door het beperken van CO2-uitstoot. Ons doel is om in 2030 49 procent minder CO2 uit te stoten dan in ons referentiejaar 2019.”
Direct naar
Afwijkende organisatiestructuur
Rebel is allesbehalve een gewoon bedrijf. Niet in de laatste plaats omdat het een horizontale organisatiestructuur heeft. De Waart: “Iedere medewerker – dat zijn er zo’n 300 – is mede-eigenaar van Rebel. Onze organisatie bestaat uit 20 teams, elk met een eigen specialisatie, zoals mobiliteit of gebiedsontwikkeling. Ieder team vormt een aparte bv, waarvan de aandelen (mede) in handen zijn van de teamleden. Elk team wordt geleid door een directeur. Ik ben directeur van het team dat zich richt op de circulaire economie. Maar we hebben geen centrale directie of CEO en ook geen HR-afdeling. De enige aparte afdeling die we hebben is financiën, omdat het efficiënter is om dit centraal te regelen. Helemaal boven de organisatie staat nog een holding, die ook weer een aandeel heeft in alle teams.”
Organisatie overtuigen
Werken op basis van gelijkwaardigheid kan zorgen voor meer efficiëntie en betrokkenheid van medewerkers. Tegelijkertijd brengt het ook uitdagingen met zich mee. Hoe bepaal je bijvoorbeeld welke tools je inzet om te werken aan verduurzaming? De Waart: “Toen het duurzaamheidsinstrument CO2-Prestatieladder op ons pad kwam, moesten we daar gezamenlijk een beslissing over nemen. Teams die vanuit hun thema al veel te maken hebben met milieu en CO2 hebben het voortouw genomen. Bij het verkennen van de Ladder kwamen verschillende vragen naar voren. Collega’s in Zuid-Afrika en de VS vroegen zich bijvoorbeeld af of een internationale standaard niet passender zou zijn. Om het overzichtelijk te houden, hebben we besloten dat alle Europese teams aansluiten bij de CO2-Prestatieladder.”
Inrichting projectteam Ladder
De volgende stap was het inrichten van een projectteam, vertelt De Waart. “We hebben ervoor gekozen om het projectteam op holdingniveau te organiseren. Dat was het meest logisch, aangezien Rebels niet alleen aandelen hebben in hun eigen team, maar ook in de centrale holding. Het projectteam bestaat uit drie directeuren – onder wie ikzelf – die zowel binnen de teams als op holdingniveau actief zijn, en twee financial controllers die de dataverzameling coördineren. Hiervoor gebruiken we een centraal softwareplatform waarin we alle relevante data, zoals gereden kilometers, verzamelen en omrekenen naar CO2-uitstoot. Op die manier hoeven teams niet afzonderlijk hun kilometers aan te leveren. Daarnaast heeft ieder Europees team een eigen ambassadeur voor de CO2-Prestatieladder. Zij ondersteunen bij het verzamelen van data en denken mee over doelstellingen en maatregelen.”
Groene energie uit Nederland
Het nemen van maatregelen voor het reduceren van CO2-uitstoot binnen de organisatie – scope 1 en 2 – was relatief eenvoudig, zegt De Waart. “Op ons hoofdkantoor in Rotterdam hadden we al groene energie. Alleen was deze nog niet volledig van Nederlandse bodem. We zijn met de pandeigenaar in gesprek gegaan om over te stappen naar 100 procent groene energie uit Nederland. Dat is inmiddels gebeurd. Voor dit soort maatregelen hoefden we de rest van de organisatie niet mee te nemen. Want het is simpelweg een vereiste voor de Ladder en medewerkers merken niet of de stroom in Nederland of een ander land is opgewekt.”
Stimuleren openbaar vervoer
Ook op het gebied van mobiliteit was Rebel al groen bezig, vervolgt De Waart. “Ons beleid is sinds onze oprichting in 2002 al om zo groen mogelijk te reizen. We stimuleren bijvoorbeeld het reizen met het ov door iedereen een NS-businesscard te geven. Medewerkers die de weg op moeten, kunnen een deelauto huren of hun eigen auto gebruiken en de gereden kilometers declareren. Maar we hebben geen eigen wagenpark, ook niet voordat we met de Ladder aan de slag gingen. Ook op mobiliteitsvlak is er dus weinig veranderd voor de medewerkers. Wel proberen we het zoveel mogelijk te stimuleren om elektrisch te rijden in plaats van met een benzine- of dieselmotor.”
Discussies over vliegreizen
Wat wel interessante discussies oplevert, zijn de vliegreizen. Vooral voor projecten in het verre buitenland is het onvermijdelijk om af en toe het vliegtuig te pakken, zegt de Waart. “Voor reizen onder de 700 kilometer vliegen we in principe al niet. Maar ook voor langere afstanden willen we het aantal vluchten beperken. Dat is voor sommige teams wel een dingetje. Het team dat zich richt op procesoptimalisatie in havens moet bijvoorbeeld vaak naar een locatie om te snappen wat daar speelt. Dat verwacht de klant ook. Toch zou je de klant kunnen overtuigen om misschien wat vaker via Teams af te spreken. Dat kun je stimuleren door bijvoorbeeld de rekening voor het compenseren van de vlucht – die we nu zelf betalen – bij de klant te leggen. Of daar soort maatregelen voeren we nu intern gesprekken.”
Klanten helpen te verduurzamen
Niet alleen binnen de eigen organisatie, ook met klanten werkt Rebel aan verduurzaming. Zo helpt het adviesbureau Rijkswaterstaat bijvoorbeeld bij het verduurzamen van wegen, zegt De Waart: “We werken momenteel samen aan het Nationaal Platform Duurzame Wegverharding. Doel van dit platform is om in 2030 50 procent minder grondstoffen te gebruiken en 55 procent minder CO2 uit te stoten. Hiervoor hebben we met Rebel een aanbestedingsstrategie en toolbox ontwikkeld die overheden helpt om asfalt duurzaam in te kopen. Dit maakt het voor aanbestedende diensten eenvoudiger om duurzaamheid concreet te maken in contracten. Volgens onze berekeningen kan dit leiden tot een besparing van 15 tot 20 procent in milieukosten en CO2-uitstoot in de sector rond 2030. Omgerekend is dat op jaarbasis een reductie van 330.000 tot 440.000 ton CO2.”
Aanwijzen sleutelpersonen
Inmiddels is Rebel als een van de eerste organisaties in Nederland gecertificeerd volgens versie 4.0 van de Ladder. Een van de vereisten hiervoor is het aanwijzen van sleutelpersonen. Dit zijn medewerkers die vanuit hun functie een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan CO2-reductie. Volgens De Waart was het aanwijzen van sleutelpersonen relatief eenvoudig. “Elk team had al een aanspreekpunt (ambassadeur) voor het projectteam van de Ladder. Deze personen zijn automatisch sleutelpersoon geworden. Zij brengen bijvoorbeeld de impact van projecten in kaart, verzamelen administratieve zaken rond mobiliteit en stimuleren collega’s om in projecten nog meer te kijken naar mogelijkheden om CO2 te reduceren.”
Net dat extra duwtje
De snelle overstap naar de nieuwe versie van Ladder is voor Rebel een mooie mijlpaal, helemaal omdat ze meteen op de hoogste trede – trede 3 – zijn gecertificeerd. De Waart: “Daar zijn we dan ook erg trots op. Het stimuleert medewerkers om zelf ook altijd voor het hoogst haalbare te gaan. De motivatie om impact te maken is er altijd al wel, maar de Ladder geeft net dat extra duwtje om nog meer impact te maken. Met behulp van de Ladder kunnen we dat nu binnen Rebel doelgerichter en op uniforme wijze doen. Ik vind het mooi dat we in een organisatie met zoveel teams die allemaal impact willen maken op een ander thema daarin zijn geslaagd.”
Foto's zijn afkomstig van Rebel Group, artikel is geschreven door Hidde Jansen.
Lees ook:
Van CSRD-compliant naar blijvende CO2-reductie
De HIER kennisbank is hét platform voor verandermanagement in duurzaamheid.
- Veranker ESG-beleid in je organisatie;
- Medewerkersbewustzijn versnelt effectieve CO2-reductie;
- Van impactgedreven campagnes, concrete communicatieformats tot inspirerende best practices voor hogere medewerkersbetrokkenheid.
