Samen sta je sterker: vier windenergiecoöperaties delen hun ervaringen

Energie Samen: binnen iedere projectfase waarde toevoegen

Een windproject is een lang proces. Gerlach Velthoven is adviseur bij Energie Samen. Wat kunnen burgercoöperaties volgens hem toevoegen aan het proces? “Een cruciale taak blijft de communicatie. Je merkt dat burgers vaak zaken niet snappen. Je meerwaarde als energiecoöperatie zit in het overbruggen van deze kenniskloof.”

Volgens Velthoven hebben lokale coöperaties echt invloed op weerstand, draagvlak en lokaal rendement – als je er maar vroeg bij bent. Zo kunnen lokale initiatieven ondersteunen bij het verkrijgen van politieke medewerking en het opstellen van het omgevingscontract. “Er moeten duidelijk afspraken komen over grondposities. Die gesprekken voer je aan de keukentafel met grondeigenaren. Ga hiervoor het dialoog met ze aan en vraag wat zij zelf een eerlijke verdeling vinden”, zegt Velthoven. 

Velthoven spreekt over 4 projectfasen: van 1) voorbereiding, 2) ontwikkeling, 3) realisatie tot 4) exploitatie. In de voorbereidingsfase zoek je de toenadering tot de politiek, kijk je naar de grond (eigenaarschap en verdeling) en zoek je partners. In de ontwikkelfase kijk je naar het bestemmingsplan, in de realisatiefase haal je eigen vermogen op en in de exploitatiefase kijk je naar een eerlijke winstverdeling. “Veel coöperaties reserveren de winst om nieuwe projecten te initiëren of ondersteunen. Om dat goed te faciliteren moet je vooraf duidelijke afspraken maken met stakeholders”, tipt Velthoven.

Rijn en IJssel Energiecoöperatie: uitdagingen in de samenwerking

Dat samenwerking tussen een professionele ontwikkelaar en coöperatie loont, blijkt uit Windpark Koningspleij. Hier ontwikkelt Rijn en IJsel Energiecoöperatie (REIJE) samen met ontwikkelaar Pleij BV vier windmolens, waarvan drie samen met de inwoners uit Arnhem en omgeving. “Om bij het proces betrokken te blijven, zitten we tweewekelijks met Pleij BV in een meeting. Dat heeft veel effect op de kwaliteit van waar we nu in het project staan”, zegt Judith van de Geer van REIJE.

Toch brengt samenwerken binnen een windproject ook uitdagingen met zich mee. Als windenergiecoöperatie kun je verwikkeld raken in het krachtenspel tussen overheid, grondeigenaren en projectontwikkelaars. “Als coöperatie ben je een groep vrijwilligers, maar zit je wel aan tafel met fulltime professionals. In dat tempo meekunnen, zonder dezelfde middelen, budget, structurele ondersteuning en juridische kennis, is pittig”, zegt Van de Geer.

Hoe voorkom je als coöperatie buitenspel komt te staan? Sinds 2015 zijn windenergieprojecten verplicht een participatieplan te hebben. Dat houdt in dat elke projectontwikkelaar een plan moet opstellen waarin staat hoe de burger betrokken is. “Daar komt de energiecoöperatie om de hoek kijken. Windprojecten waarin burgers meedoen, hebben een grotere kans van slagen. Je moet het samen doen met de stad. Benadruk die meerwaarde”, aldus Van de Geer.

Lagerwey Lokaal: hulp uit onverwachte hoek

Ieder jaar ondervindt een groot aantal nieuwe windprojecten lokale weerstand door negatieve stereotyperingen over windmolens. Windmolens zouden lelijk, lawaaierig en duur zijn. “En dat terwijl het juist gave technologische hoogstandjes zijn”, zegt Daniel Dubbelhuis van Lagerwey. “Daarom vroegen wij ons af: is er een rol weggelegd voor de leverancier bij het creëren van draagvlak?”

Uit deze gedachte is Lagerwey Lokaal ontstaan, dat kennis, ervaring en netwerk deelt met startende windcoöperaties. “Wij organiseren onder meer excursies naar de fabriek of stellen op informatiebijeenkomsten 3D-windmodellen tentoon. Door mensen in een vroeg stadium letterlijk in contact te brengen met windmolens, kun je onzekerheden wegnemen”, aldus Dubbelhuis.