Bewonersinitiatieven in regio Nijmegen richten steunpunt energietransitie op

Het gaat om zes groepen in Nijmeegse buurten en drie in de omliggende gemeenten. De groepen richten zich op voorlichting over energiebesparing, de opleiding van energiecoaches, collectieve inkoop van besparingsmaatregelen en zonnepanelen en uitvoeringsplannen gericht op een aardgasvrije wijk. De groepen hebben vaak het vertrouwen van de buurt en slagen erin bij veel bewoners achter de voordeur te komen. 

Knelpunten waar bewonersinitiatieven tegenaan lopen

Vorig jaar hebben de groepen geconstateerd dat ze een waardevolle rol kunnen spelen bij het realiseren van de doelen van het klimaatakkoord en de bestrijding van energiearmoede. Maar ook dat het daarvoor wel nodig is om een aantal terugkerende knelpunten aan te pakken waar vrijwel ieder initiatief mee te maken krijgt. Op dit moment moet iedere groep deze nog vooral zelf op zien te lossen.

• Kennisontwikkeling. Dat varieert van kennis over technische onderwerpen zoals waterzijdig inregelen of warmtepompen tot kennis over collectieve inkoopacties of het bereiken van middengroepen en mensen in energiearmoede. 
   
• Samenwerking met de gemeente, woningcorporaties en het lokale bedrijfsleven. Het kwam bijvoorbeeld nogal eens voor dat een bewonersgroep een collectieve inkoopactie organiseerde in hun buurt, terwijl de gemeente in dezelfde periode met een totaal ander aanbod kwam. 
   
• Budget. De ervaring is dat vaak veel werk nodig was om financiering te regelen, ook voor relatief kleine budgetten. 
   
• Zichtbaarheid. Dit is met name belangrijk om meer actieve mensen te krijgen en om in meer buurten initiatieven te starten. De meeste groepen bestaan op dit moment grotendeels uit oudere mannen, en de ambitie is om dit te verbreden.

Samenwerken in een vereniging van bewonersinitiatieven

Eind vorig jaar is besloten een gezamenlijk steunpunt op te richten om bovenstaande knelpunten op te lossen. De term steunpunt is gekozen omdat er overeenstemming is dat de kern van het werk moet blijven liggen in de buurten en de dorpen. Het uitgangspunt is de opvattingen en belangen van wijk- en buurtinitiatieven die autonoom moeten kunnen blijven functioneren. Het is niet de bedoeling een koepelorganisatie op te richten die namens alle groepen het woord voert.

Om de samenwerking formeel vorm te geven, is inmiddels een vereniging opgericht waar alle initiatieven lid van zijn. Deze staat los van de energiecoöperatie in Nijmegen, die de handen vol heeft aan het coöperatieve windpark en zonnepark. 

Meer zichtbaarheid voor bestaande bewonersinitiatieven

Om eerste stappen te zetten naar meer zichtbaarheid is gestart met een gezamenlijke website Steunpunt Energietransitie. Ook is er een gezamenlijke nieuwsbrief en een folder die via wijkcentra en de bibliotheek wordt verspreid. Momenteel wordt samen met de lokale groep van Milieudefensie gewerkt aan de organisatie van een energievierdaagse tijdens de Nationale Klimaatweek in november. Onderdelen daarvan zijn bijvoorbeeld een energiemarkt en diverse debatten.

Nieuwe bewonersinitiatieven stimuleren

Een belangrijke taak van het steunpunt is het starten van nieuwe wijkinitiatieven. De prioriteit ligt hierbij op de vier wijken in het stadsdeel Dukenburg. Deze wijken zijn gebouwd in de jaren zestig. De gemeente wil in deze wijk en een warmtenet aanleggen en staat open voor betrokkenheid van een bewonerscoöperatie uit de wijken, maar daarvoor moet eerst een bewonersgroep ontstaan.

Eerste resultaten van het steunpunt voor bewonersinitiatieven

In een regelmatig overleg worden zaken onderling afgestemd. Inmiddels zijn de eerste concrete activiteiten een feit:

1. Een tweemaandelijkse Klimaatborrel

De Klimaatborrel bestaat uit een inhoudelijk deel waarna gezellig wordt afgesloten met hapjes en drankjes. Op die manier leren mensen uit de verschillende buurten elkaar beter kennen. Het inhoudelijk deel gaat bijvoorbeeld over aansprekende projecten in andere plaatsen zoals Arnhem (Spijkerkwartier) en Haarlem (Ramplaankwartier). Maar ook lokale onderwerpen komen aan bod, zoals een gesprek met de wethouder, congestie op het laagspanningsnet en een gezamenlijk bezoek aan de warmteleverancier in de regio. 

2. Bewonersinitiatieven leren van elkaar

Ook het gezamenlijk kennis ontwikkelen en delen wordt concreet. De zeer grondig georganiseerde collectieve inkoopactie voor warmtepompen van Energiecafé Mook en Middelaar is bijvoorbeeld overgenomen door de bewonersgroep in Hees. 

3. Verbeterde samenwerking met de gemeente

Dankzij het steunpunt is de samenwerking met de gemeente Nijmegen veel gestructureerder geworden. De groepen worden veel beter betrokken bij het maken van de Warmtevisie, de aanpak van energiearmoede en dergelijke. Al loopt alles nog lang niet optimaal, zeker wanneer consultants worden ingehuurd. De gemeente is ook bereid gevonden een coördinator voor 10 uur per week te financieren, in eerste instantie voor één jaar. 

4. Cursus om een nieuw initiatief te starten

Het steunpunt verzorgt dit najaar een cursus 'nieuwe energie in de buurt'. De gratis cursus is bedoeld voor buurtbewoners die in de eigen omgeving aan de slag willen met energiebesparing en verduurzaming van de woningen. 

De cursus bestaat uit vier avonden. Daarin is aandacht voor de mogelijkheden van energiebesparing, de energierekening van mensen, de samenstelling van de buurt, de energiesituatie in de eigen buurt en communicatie. Het doel van de cursus is een energie-initiatief in de buurt te starten dat bijvoorbeeld aan de slag kan met voorlichting of een collectieve inkoopactie.

Alles bij elkaar zorgt het steunpunt al in korte tijd voor een veel sterker netwerk, een paar mooie concrete resultaten en genoeg plannen voor de toekomst.