
Handreiking DAEB: Dienst van Algemeen Economisch Belang
Lokale energiecoöperaties en bewonersinitiatieven zijn waardevolle partners voor gemeenten. Toch ontbreekt vaak structurele financiering. De Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB) kan een
In Harderwijk timmert energiecoöperatie Endura al bijna tien jaar aan de weg. De komst van de klusteams heeft de samenwerking met de gemeente een flinke kick-start gegeven. Inmiddels bouwen ze samen aan de energietransitie. We spreken Martijn Mast (Endura) en Tom Meuwissen (gemeente Harderwijk) over het succes van ‘geleend vertrouwen’.
De bezoeken aan het fysieke energieloket in het centrum liepen geen storm. Zoals op veel plekken in Nederland, blijkt het ook in Harderwijk lastig om een brede groep bewoners te interesseren voor duurzame onderwerpen. De gemeente besloot dat het tijd was om zelf actief naar buiten te treden, naar de bewoner toe. Dat doen ze met hulp van het uitgebreide netwerk van leden en vrijwilligers van energiecoöperatie Endura.
Al bijna tien jaar is Endura actief in Harderwijk en Hierden. In die tijd heeft de energiecoöperatie een uitgebreid netwerk opgebouwd van ruim 500 leden en 50 vrijwilligers. “Bijna iedereen kent wel iemand die bij Endura betrokken is”, vertelt Mast. “En omgekeerd, kennen de leden en vrijwilligers van Endura bijna iedereen in Harderwijk en Hierden”.
Juist van dit vertrouwen, dat energiecoöperatie Endura in bijna tien jaar tijd heeft opgebouwd, maakt de gemeente gebruik. Mast noemt het ‘geleend vertrouwen’. “Je vertrouwt de boodschap eerder, wanneer je de boodschapper kent. Wanneer het een bekend gezicht is, een buurman of iemand uit je wijk”, legt Mast uit.
En dat écht zo werkt, bleek tijdens de inzet van de klusteams. Toen in 2022 de energieprijzen de pan uit rezen vanwege de start van de oorlog in Oekraïne, regelde de gemeente klusteams om kwetsbare huishoudens te helpen met isolerende maatregelen. Het zijn de huis-aan-huisacties van de vrijwilligers van Endura die het project tot een succes hebben gemaakt. Door hun betrokkenheid in het contact met de huishoudens, kon het project op fors meer aanmeldingen rekenen.
“We zijn altijd op zoek naar goede manieren om inwoners te bereiken. Er komen wel bewoners naar ons toe, naar ons duurzaamheidsloket bijvoorbeeld. Maar dat is slechts een beperkte groep”, vertelt Meuwissen. Een andere aanpak is nodig, eentje waarbij ook bewoners bereikt worden die niet met duurzaamheid bezig zijn. Bewoners die wantrouwen hebben ten opzichte van de overheid, of die vanwege financiële problemen geen mogelijkheden hebben om te verduurzamen. Meuwissen: "Hoe bereik je deze mensen? Dat is en blijft voor de gemeente lastig. Het is daarom slim om ook andere wegen te verkennen, zoals de samenwerking met Endura.”

Met vijf gerealiseerde zonneparken, levert Endura energie aan particuliere en zakelijke klanten in Harderwijk en Hierden. Daarnaast zetten de vrijwilligers zich in voor tal van andere activiteiten op diverse plekken. Mast somt op: “We organiseren spreekuren in de bibliotheek en vier keer per jaar een energiecafé. Ook sluiten onze energiecoaches aan bij het lokale repaircafé. Dat is een hele succesvolle formule gebleken. Terwijl je wacht op de reparatie van je apparaat, ontvang je tips van de energiecoach.”
De jeugd wordt ook niet vergeten. Mast stond aan de wieg van het project Kinderen voor Duurzaamheid, dat in samenwerking met de gemeente tot stand kwam. Mast kreeg de inspiratie voor dit project, vanuit een andere samenwerking met scholen. “Ik realiseerde me dat als we met elkaar samenwerken, dan kan er echt iets heel leuks ontstaan. Uiteindelijk lukte het om alle leerlingen van 19 scholen bij het project te betrekken. Al deze kinderen zijn zelf actief aan de slag gegaan met energie besparen in de breedste zin van het woord, thuis en op school”, vertelt Mast.
De gemeente en Endura bundelen hun krachten in het najaar tijdens de Duurzame Feestdagenmarkt. Een initiatief van de gemeente, om een nieuwe groep bewoners op een andere manier kennis te laten maken met duurzaamheid. Meuwissen licht toe: “de Duurzame Feestdagenmarkt laat zien hoe je de feestdagen op een duurzame(re) manier kunt aanpakken. Van leuke kraampjes met feestelijke (tweedehands) kleding en decoratie, tot creatieve én culinaire workshops voor plantaardige pepernoten. Ook voor de kinderen zijn er leuke activiteiten, zoals het versieren van kerstballen en herfststukjes maken. Het repaircafé helpt je met het opknappen van je speelgoed en knuffels. Ook de energiecoaches van Endura zitten klaar om je te helpen met al je energiebesparingsvragen.”
De Duurzame Feestdagenmarkt is een succes. Maar er is nog zeker winst te behalen bij het bereiken van meer en diverse doelgroepen. Het is bij de gemeente altijd zoeken naar een goede balans tussen je geld en tijd efficiënt besteden, en vertrouwen opbouwen. Een aanpak die snel is, heeft in de praktijk een beperkter effect omdat vertrouwen opbouwen nu eenmaal tijd kost. Meuwissen sluit af met het volgende advies: “kijk niet alleen naar die euro. Maar heb oog voor het hele plaatje. Het opbouwen van vertrouwen kost tijd. Dat is de investering ook waard".

Lokale energiecoöperaties en bewonersinitiatieven zijn waardevolle partners voor gemeenten. Toch ontbreekt vaak structurele financiering. De Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB) kan een

Gemeenten werken in 2025 en 2026 aan een warmteprogramma: de routekaart voor de warmtetransitie. Nu is het moment om bewonersinitiatieven te laten bijdragen aan het warmteprogramma, zodat bewoners een

Begin 2023 opende gemeente Zoetermeer de subsidieregeling ‘Handen Ineen’. Bedoeld voor collectieve initiatieven die bijdragen aan de energietransitie en bewust laagdrempelig van opzet zijn. Zo wil de
Ontvang tips, artikelen, nieuws en meer! Geef hieronder aan welk thema je voorkeur heeft.