Samen met je buurt aan de slag in 5 stappen

De komende jaren zullen de eerste wijken in Nederland van het aardgas af gaan. Het gaat meestal om meerdere huizen tegelijk en vaak hele buurten. Gemeenten, woningcorporaties, netbeheerders, buurtinitiatieven en andere partijen zullen dit soort projecten samen met de bewoners oppakken.

Maar wat moet je als bewoner op dit moment nou écht weten? En waar staan we op dit moment in Nederland? Op onze website vind je een hoop informatie die jou als bewoner kan helpen een goed beeld te krijgen van het proces dat wonen zonder aardgas met zich meebrengt. En wees gerust, je moet op dit moment nog helemaal niets. Bekijk vooral de pagina’s eens op onze website en abonneer je onderaan deze pagina op onze nieuwsbrief. 

Handige pagina's met basisinformatie

• Waarom stoppen we met aardgas?
• Wat is het aardgasvrijbeleid van de overheid?
• Welke alternatieven voor aardgas zijn er?
• Wat kost aardgasvrij wonen en wie betaalt dat?

Overige tips & links

• Ook niet onbelangrijk: verdiep je eens in jouw buurt. Hoe oud zijn de huizen die er staan? Zijn er voornamelijk koop of huurwoningen? En wie wonen er eigenlijk allemaal? Bekijk het op de website van het CBS.
• Daar waar de gasleidingen eerder toe zijn aan vervanging, bestaat de kans dat jouw buurt eerder van het gas af gaat. Bekijk hier de ouderdom van de gasleidingen in jouw buurt. 
• Van het aardgas af gaan doen we niet alleen, maar samen. Maar waarom eigenlijk? Dit is waarom je niet in je eentje van het aardgas afgaat. 
• Er zijn al mensen die je voorgingen, en daar kun je van leren! Lees op onze website over bewonerservaringen.

Als je een globaal beeld hebt van wat wonen zonder aardgas nou eigenlijk betekent, is het slim om een paar buren erbij te betrekken. Het hoeven er niet veel te zijn. Zo’n 3 tot 8 personen is prima. 

Maar hoe doe je dat? Misschien ken je al wat mensen waar je leuk contact mee hebt, wellicht via het uitlaten van de hond, via de kinderen, of gewoon je directe buren die je pakketjes voor je in ontvangst nemen. Wellicht is er een buurtvereniging, of een buurtteam. Er zijn ook verschillende buurt-apps waar je makkelijk een vraag in kan stellen over wie er mee wil denken. Vraag bijvoorbeeld: “We zullen hier op termijn ook moeten stoppen met aardgas. Ik vind het wel fijn om niet af te wachten tot de gemeente aanklopt, maar alvast zelf te kijken wat slim is voor mijn huis en onze buurt. Wie heeft er zin om mee te denken?” Je kun natuurlijk ook gewoon wat buren op de borrel vragen en erover beginnen.

Handige tips & links

• Check buurtapps zoals Nextdoor of de Buurkracht app.
• Doe in je straat een briefje in de brievenbus met de vraag of mensen je mailen of appen als ze het leuk vinden om over een aardgasvrije buurt mee te denken.
• Het vergelijken van je energierekening is iets wat mensen vaak wel leuk vinden. Het is een variant op gluren bij de buren, en het is een goede manier om mensen te interesseren in het onderwerp aardgasvrij wonen.
• Techniek is leuk, maar iets voor een later moment. Focus er niet teveel op, want in samenwerking met de gemeente zal je toch nog een professioneel advies moeten krijgen.

Je bent nu met een kleine groep, een buurtinitiatief. Wat op dit moment handig is, is om samen nog iets meer onderzoek te doen. Want als je in een volgende stap met de gemeente om de tafel gaat zitten, wil je wel een serieuze gesprekspartner zijn. Inventariseer van 5 huizen in de buurt hoe de isolatie is, en welke installaties er in huis zitten. Kijk in en om de wijk of er ergens bedrijven of andere instellingen zitten die veel warmte nodig, of juist veel warmte over hebben. Kijk of in en om de wijk veel oppervlaktewater is, of bijvoorbeeld een gemaal. Daar kun je ook warmte uit halen.

Je bent niet alleen in het ondernemen van actie. Probeer ook te leren van andere initiatieven in je buurt. Kijk bijvoorbeeld of er een energiecoöperatie actief is, of er een buurkrachtbuurt in je gemeente is, en wat het lokale energieloket al voor ondersteuning biedt. Ga met die clubs in gesprek om te zien wat voor ervaring zij al hebben. En kun je weinig vinden, neem dan gerust met ons contact op.

Handige tips & links

• Dit is een goed moment om de ervaringen van andere groepen bewoners te checken.
• Voor het inventariseren van de 5 woningen in je buurt, heeft Milieu Centraal handige tips over hoe je de isolatie en de installaties kunt checken.
• Trek nog wat meer buren aan hun jasje om samen met je buurtinitiatief een lijst te maken van de 5 punten waar mensen in de buurt zich het meeste zorgen over maken. 
• Mocht je hebben gehoord van die ene buurtbewoner die al van het gas af is, dan is dit een goed moment om die persoon ook te betrekken bij jullie gloednieuwe buurtinitiatief.

Aandachtspunten bij het inventariseren van de wijk:

• Wat is de eigendomsstructuur in de gebouwde omgeving: particulier eigendom, Vereniging van Eigenaren (VvE), huurwoningen van woningcorporaties of particuliere verhuurders? 
• Zijn er kantoren of andere grote gebouwen in de buurt, waarmee samenwerking mogelijk is? 
• Wat is de inkomenssituatie van de bewoners? In veel wijken kan de prijs van het duurzame alternatief, en dan met name de kosten die in de woning zelf moeten worden gemaakt, een doorslaggevende rol spelen.
• Wat zijn de belangrijkste onderwerpen die spelen in de wijk? Aardgasvrij gaan is een flinke ingreep, en het kan daarom een goed moment zijn om ook aan de slag te gaan met de leefbaarheid van de wijk. Als er daarentegen heftige onderwerpen al hebben gespeeld, zoals een erfpachtregeling, dan is het goed om daar rekening mee te houden.

Natuurlijk hoef je als bewoner(s) niet alles alleen te doen. Vanuit de overheid is besloten dat de gemeenten in Nederland een regierol in de warmtetransitie gaan krijgen. Dat is handig, want zo worden op lokaal niveau plannen voor jullie buurt gemaakt. Ga dus vooral in gesprek met jullie gemeente. Weet daarbij wel dat het voor de gemeente ook nog een enorme zoektocht is hoe hele buurten aardgasvrij kunnen worden. En veel gemeenten zijn nog niet goed voorbereid op samenwerking met bewoners die zelf aan de slag willen. Ga ervan uit dat het voor je gemeente in de meeste gevallen ook nog pionieren is.

Handige tips & links
 

• Weten wat je gemeente moet doen is ook niet geheel onbelangrijk. Je leest hier meer over het beleid van de overheid.

Voorbeeldvragen die je aan je gemeente kunt stellen:
 

• Waar zitten zij zelf in het proces en wat weten ze al? Hoe ver zijn ze bijvoorbeeld al met het uitvoeren van plannen uit hun Transitievisie Warmte?
• Kunnen zij ondersteunen bij het benaderen van de rest van de wijk? Bijvoorbeeld door het sturen van een brief naar iedereen.
• Kunnen jullie hulp krijgen bij het nadenken over de technische mogelijkheden van verduurzaming?
• Hoe zien zij de rol van de bewoners in het proces naar aardgasvrij en op welke manier kun je samen optrekken?
• Hebben zij al handige informatie beschikbaar, bijvoorbeeld over wanneer de riolering vervangen moet worden, of wanneer de woningbouwcorporatie grootschalig onderhoud gaat doen?
• Zijn er mogelijkheden voor financiële ondersteuning voor het professionaliseren van jullie buurtinitiatief en welke voorwaarden zijn daaraan verbonden?
• Is het mogelijk om een vaste contactpersoon te krijgen?

Als je de gemeente hebt gesproken is het tijd om jullie initiatief naar het volgende niveau te tillen. Stel een plan op waarin staat wat jullie willen en wat jullie de komende paar jaar concreet voor stappen gaan zetten. Zorg dat het leesbaar is en begrijpelijk voor je buren, want dit is het moment om bredere steun te verzamelen. Het is tijd om actief de wijk in te gaan en meer mensen te vragen om actief en passief betrokken te zijn.

De passieve groep ga je een aantal keer per jaar informeren. Met de actieve groep ga je in verschillende werkgroepen aan de slag om mogelijkheden te inventariseren en de antwoorden op de vragen die er liggen te zoeken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werkgroepen over de financiering, de techniek, het betrekken van bewoners en de leefbaarheid.

Dit is ook het moment om andere partijen die belangrijk zijn, zoals de netbeheerder en woningcorporaties, aan tafel te vragen en samen te gaan kijken naar de technische mogelijkheden op basis van de fysieke en demografische kenmerken van de wijk.

En daarnaast is dit het moment om te beginnen met energie besparen. Niet alleen, maar samen. Een goede organisatie van de wijk kan leiden tot grote kostenbesparingen. Jullie kunnen het mogelijk gaan maken om gezamenlijk isolatiemaatregelen in te kopen en uit te laten voeren. En dat geldt in een latere fase ook voor de aanschaf en installatie van warmtepompen en het verwarmingssysteem, of de aanpassingen die in een woning nodig zijn voor een warmtenet. Samenwerken blijft handig totdat alle huizen aardgasvrij zijn.