Terugblik inspiratiesessie wijken zonder aardgas

Vrijdag 17 juni was het zo ver! De locatie was het duurzame kantoor van Alliander in Duiven. Lokale duurzame energie initiatieven gingen hier met elkaar in gesprek over de realisatie van wijken zonder aardgas. Welke rol kunnen lokale duurzame energie initiatieven daarin spelen en wat is hiervoor nodig?

Het begin dit jaar verschenen energierapport geeft de richting aan waar we naartoe moeten, namelijk het gebruik van aardgas en alle fossiele bronnen afbouwen. In de gebouwde omgeving moet hiervoor het gebruik van aardgas sterk terug. Maar, hoe pakken we dat aan, en, wie doet wat?

Het Ministerie van Economische Zaken zoekt voor de uitfasering van aardgas naar een aanpak die economisch haalbaar en verantwoord is. Tjalling de Vries geeft aan dat het Ministerie hiervoor goed wil weten wat de gevolgen voor betrokken burgers en bedrijven zijn. De sprekers delen hierover hun ideeën. De aanwezige netbeheerders zien hun rol veranderen en willen meer naar buiten treden en keuzes maken in samenwerking met de bevolking. Dit vraagt om samenwerking met gemeenten en ondersteuning van betrokken partijen met open data. Gemeenten zouden vervolgens plannen kunnen maken voor de toekomstige energie-infrastructuur en de mogelijkheid moeten krijgen om vast te leggen welke infrastructuur ergens komt.

Ook is er aandacht voor bestaande en lopende projecten van lokale energiecoöperaties. Thermo Bello is producent, netbeheerder en leverancier van lage temperatuur warmte. Gerwin Verschuur vertelt dat het lastig is om een ondergrondse infrastructuur te beheren, zeker voor een kleinere energiecoöperatie. Het positieve van een lokale coöperatie is de samenwerking met de leden. "In andere landen zie dat decentrale warmte perfect is voor energiecoöperaties." Thermo Bello kon gemakkelijk starten, omdat ze het warmtenet goedkoop konden overnemen van Vitens. Dat zal voor nieuwe initiatieven moeilijker zijn. Het lukt nu alleen als je heel goedkoop kan lenen.

Mimi Eelman van TexelEnergie geeft aan dat er veel gebeurt op Texel. Er is nu bijvoorbeeld een kleinschalige pilot met compacte warmteopslag in huishoudens. "Als je blijft hangen in de discussie over kosteneffectiviteit er niets gaat gebeuren." Er is al veel leergeld betaald op Texel met diverse experimenten, zo is TexelEnergie gevraagd om een klein warmtenet over te nemen met een houtgestookte kachel in een nieuw aangelegde energieneutrale woonwijk, waar problemen zijn ontstaan in het project dat door bewoners zelf is opgezet. Andere coöperaties kunnen veel leren van de ervaringen op Texel. De belangrijkste les is dat je anderen nodig hebt om tot succes te komen. Verder is het belangrijk dat je de mensen actief meeneemt in de keuzes die je als coöperatie maakt.

Siward Zomer is behalve directeur van ODE-Decentraal ook betrokken bij een energiecoöperatie in Amsterdam. Ze hebben een plan om de warmte van de Jaap Edenbaan te gebruiken voor het verwarmen de naastgelegen wijk. Verder geeft hij aan dat de ombouw naar aardgas makkelijk was, omdat de mensen er qua kosten en comfort op vooruitgingen. Van het aardgas weer af is veel lastiger, omdat er minder voordelen zijn voor bewoners. "De vraag is vaak, wie gaat dit allemaal betalen? Het antwoord is uiteindelijk altijd de burger, als consument of als belastingbetaler. Vaak wordt er niet gevraagd, wie gaat er dan aan verdienen? Om de transitie goed te laten verlopen is het belangrijk om te organiseren dat de betalende partij en de verdiende partij tot op zekere hoogte dezelfde zijn." De rol van energiecoöperaties kan hierbij verschillend zijn, van discussiepartner tot ontwikkelaar.

Hierop aansluitend gaan de aanwezigen in het tweede deel van het programma uiteen in de verschillende discussietafels. Alle tafels richten zich op de vragen: 1) Welke rol kunnen lokale duurzame energie initiatieven spelen bij wijken zonder aardgas? 2) En, wat is hiervoor nodig? Een aantal van de in deze discussies genoemde punten zijn:

• De overheid moet een stip op de horizon zetten, zodat duidelijk is waar we naar toe moeten en wanneer. Dan kunnen andere partijen, zoals energiecoöperaties, gemeenten en netbeheerders aan de slag.
• De meeste Nederlanders weten nog niet dat we over moeten schakelen op een andere bron dan aardgas, maar een meerderheid staat daar positief tegenover. Het is belangrijk dat alle bewoners en gebouweigenaren tijdig geïnformeerd worden over de veranderingen die eraan komen. Daarom is de stip op de horizon belangrijk, een gemeente die in overleg met netbeheerders de plannen uitwerkt op hoofdlijnen en lokale coöperaties die met bewoners in overleg gaan en plannen lokaal kunnen uitwerken.
• Energiecoöperaties staan dicht bij de consument en kunnen een belangrijke rol spelen in de communicatie naar de bewoners en het uitwerken van lokale oplossingen. Energiecoöperaties professionaliseren en kunnen ook een rol spelen in de ontwikkeling en beheer van warmtenetten.
• Netbeheerders zijn belangrijke spelers, omdat ze veel informatie hebben. Deze informatie moet zoveel mogelijk gedeeld worden, zodat lokaal een goede timing en keuze van een oplossing mogelijk is.
• De financiering van de ombouw naar wijk zonder gas is nog niet duidelijk. Ook financiering van de activiteiten van energiecoöperaties moet bekeken worden. Als ze een belangrijke rol spelen in het proces, moet daar ook geld voor beschikbaar komen.

• Lees hier het volledige verslag.

• Lees hier meer over de 12 visies over wonen zonder aardgas die HIER verzameld heeft.